Lễ hội bơi chải làng Chẽ, Thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

Loại hình: Lễ hội truyền thống

Không gian địa lý: Thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang.

Thời gian tổ chức: ngày 10 tháng Tư âm lịch hàng năm

Chủ nhân của di sản: Dân tộc Kinh sinh sống tại địa bàn làng Chẽ, thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang.

Nhận diện di sản: Đình Chẽ còn gọi là đình Ba Chẽ, được dựng trên một gò đất cao, được thiết kế theo kiểu chữ đinh thờ hai vị Thành hoàng là Đức thánh Cao Sơn và Quý Minh đại vương. Ngoài ra, dân làng còn phối thờ Vi tướng công người đã có công hộ quốc giúp dân. Vào ngày mùng 10 tháng 4 âm lịch hàng năm người dân trong làng lại cùng nhau mở hội bơi chải để tưởng nhớ đến các vị Thành hoàng đã bảo trợ cho dân. Buổi sáng hương lão và nhân dân trong làng lễ rước mâm hoa quả và lễ vật từ chùa về đình. Đi đầu đoàn rước là ban hành lễ rồi đến nhân dân trong làng và khách thập phương về đình dự hội. Về đến đình làng, nhân dân và bô lão làm lễ dâng hương tưởng nhớ đến các vị thành hoàng, người đã có công che trở cho dân. Tại Nghè chải dân làng làm lễ thượng thuyền, thuyền mã được làm bằng khung tre nứa, trang trí bằng giấy màu ngũ sắc, thuyền được đặt trên hai bó nứa. Lễ vật để cúng Thuỷ thần và Hà mã được đặt trong thuyền gồm có xôi, gà, rượu cùng với hương đăng và hoa quả.Lễ thượng thuyền là một trong những nghi thức gắn liền với tục thờ thuỷ thần để cầu mong sự che chở của thần cho thuyền bơi được thuận buồm xuôi gió, nhân khang vật thịnh và mùa màng tốt tươi. Buổi chiều là hội thi bơi chải. Theo tục cũ, trước khi bơi chải, các chân chèo lên đình làm lễ, sau đó mới bơi tranh giải ở dưới sông An Châu. Lễ hội bơi chải năm nay có 6 đội đại diện cho 6 thôn tham gia tranh tài. Sáu đội đua được chia làm ba cặp, bơi ba lượt, mỗi lượt hai đội chọn ra ba đội nhất để vào bơi chung kết. Đường đua năm nay có chiều dài gần một km, xuất phát từ bến Giang bơi xuôi theo dòng An Châu xuống phao ở cửa Ngòi, rồi lại quay về đích ở bến Giang. Trong khi bơi các đội không được cài mái, kéo, chèn, vượt làm cản trở đường đua của đội bạn. Thuyền bơi được đóng theo một mẫu thống nhất dài từ 8 đến 9 m. Mỗi chải có 9 người, trong đó có 8 tay dầm, một tay lái. Các tay bơi chải trong lễ hội năm nay là những thanh niên trai tráng có sức khoẻ tốt, được chọn trong những gia đình phúc hậu. Một nét đặc trưng riêng của lễ hội bơi chải làng Chẽ là thuyền đạt giải nhất không phụ thuộc vào thuyền về đích nhanh hay chậm mà phụ thuộc vào giá trị thẻ tre có ghi giải thưởng mà các đội rút được. Thẻ tre giải nhất có ghi: Nhân khang vật thịnh vi nhất, giải nhì là: Phong điều, vũ lộ vi nhị, và giải ba là: Phong đăng hoà cốc vi tam.

Lễ hội bơi chải làng Chẽ không chỉ thu hút du khách thập phương bằng phần lễ trang trọng, linh thiêng và tục đua chải đặc sắc mà còn cả phần hội với nhiều trò chơi dân gian phong phú, đa dạng phù hợp với nhiều lứa tuổi tham gia như leo cầu kiều, đập niêu đất, chọi gà, đẩy gậy, đấu vật và hát quan họ.

Lễ hội bơi chải làng Chẽ, thị trấn An Châu là một trong những lễ hội dân gian truyền thống được diễn ra hàng năm, với những nét đặc trưng riêng của nghi lễ nông nghiệp và tục thờ cúng thuỷ thần kết hợp với tín ngưỡng thờ cúng thành hoàng đã tạo nên bản sắc riêng cho cư dân vùng miền núi Sơn Động - Bắc Giang.

Báo cáo kiểm kê về di sản: Lễ hội bơi chải làng Chẽ, Thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

Biện pháp bảo tồn: Lễ hội bơi chải làng Chẽ, Thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

Danh sách nghệ nhân tiêu biểu: Lễ hội bơi chải làng Chẽ, Thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

Ảnh: Lễ hội bơi chải làng Chẽ, Thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

Phim: Lễ hội bơi chải làng Chẽ, Thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

Ghi âm: Lễ hội bơi chải làng Chẽ, Thị trấn An Châu, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang