Sinh hoạt dân ca Dú Khuống

1. Tên gọi: Sinh hoạt dân ca Dú Khuống

2. Loại hình: Nghệ thuật trình diễn dân gian

3. Không gian địa lý: Tập trung tại địa bàn sinh sống của người Thái trắng thuộc huyện Phong Thổ tỉnh Lai Châu.

4. Thời gian tổ chức: Căn theo lịch nông vụ của người Thái, có thời gian nông nhàn thì sinh hoạt Dú Khuống sẽ được tiến hành bắt đầu từ tháng 5 và kéo dài đến tháng 8 dương lịch thì tạm nghỉ, sau đó lại tiếp tục vào tháng 11 đến tháng 1 dương lịch năm sau.

5. Chủ nhân di sản: Cộng đồng người Thái Trắng ở Tây Bắc Việt Nam nói chung và tỉnh Lai Châu nói riêng.

6. Nhận diện di sản: Dú Khuống là một hình thức sinh hoạt dân ca của người Thái trắng. Những người tham gia rất phong phú về độ tuổi miễn ai có thể hát. Không giống như thời gian tổ chức của phần lớn các hoạt động sinh hoạt văn hoá mang tính cộng đồng khác của người Thái trắng. Dú Khuống chỉ diễn ra về đêm.

Một đêm Dú khuống tổ chức thường do một người trưởng nhóm sắp xếp, bố trí. Một nhóm nam hát với với một nhóm nữ. Không gian tại một bãi đất trống, một đóng củi được nhóm lên. Nhạc cụ đệm là cây Tính tẩu, với nội dung thường là các bài hát kể về lịch sử bản mường, hát tỏ lòng yêu thương, giao duyên trai gái.  Người không hát thì ngồi nghe, ngồi xem, người hát thì thay phiên nhau, giao lưu, những người ngồi nghe còn tranh thủ se tơ, quay sợi…

Là một loại hình sinh hoạt dân ca người hát Dú Khuống luôn có sự tự do thường không bị gò bó bởi công thức, thời gian cũng như luật lệ. Giai điệu và cách đàn theo lối đệm khác nhau được kết hợp rất ăn nhịp. Chúng toát lên một sự hài hoà trong âm thanh làm tình cảm trong ý thơ trở nên trong sáng. Có lúc người nghe thấy não nuột day dứt, có lúc thấy triền miên như lướt thuyền trên sông và trào lên những đợt sóng xô trên nghềnh thác. Hoặc cũng có khi biểu hiện tình cảm say đắm, man mác như đôi lứa tự tình trong đêm trăng.

Khi không hát nữa, các già bản ngồi im lặng ngắm nhìn những cô gái giỏi giang của họ đang ngồi quay sa, cán bông cần mẫn. Điều mong muốn nhất của họ bây giờ là tất cả con cháu sẽ có một tương lai thật vũng vàng và hạnh phúc.

Theo tiếng hát và ánh lửa trong đêm, nhiều khách đường xa tiếp tục tìm đến với Dú Khuống. Thời điểm cao trào Dú Khuống thực sự bắt đầu khi những chàng trai trẻ cầm đàn xuất hiện. Đã từ hàng trăm năm nay, Dú Khuống luôn là chốn gặp gỡ công khai của các chàng trai cô gái đang yêu.

Dú Khuống thực sự trở thành một trong những môi trường chuyển tiếp văn hóa quan trọng cho những giá trị văn hóa tinh thần của cộng đồng Thái. Nó tạo nên sự phổ biến và gắn kết về mặt văn hóa giữa các thế hệ, giữa cộng đồng với mỗi thành viên của nó và giữa cộng đồng trong cùng một tộc người với nhau.

Báo cáo kiểm kê về di sản: Sinh hoạt dân ca Dú Khuống

Biện pháp bảo tồn: Sinh hoạt dân ca Dú Khuống

Danh sách nghệ nhân tiêu biểu: Sinh hoạt dân ca Dú Khuống

Ảnh: Sinh hoạt dân ca Dú Khuống

Phim: Sinh hoạt dân ca Dú Khuống

Ghi âm: Sinh hoạt dân ca Dú Khuống